‌حکومتی که جرئت دارد مأموریت آپولو را در برابر انظار جهانیان انجام دهد همان حکومتی است که قدرت آن را ندارد که از انتقاد و پرده‌دری کمترین روزنامه ولایتی جلوگیری کند. و باز همان حکومتی است که امروز بر نیرومندترین و پیشرفته‌ترین منابع انسانی و اقتصادی جهان تکیه کرده است.

‌

تحولات در مصر و اردن و لبنان با تغییری در گرده کار سازمان‌های چریکی عرب همزمان شده است. از یک جانب ارزیابی مجددی در سیاست است و درجه معینی از سختگیری، و از جانب دیگر دگرگونی در تاکتیک‌ها و گذر از مرحله آسان‌تر به مرحله دشوار‌تر و شاید مؤثر‌تر.

 ‌

برای اعراب صلح با اسرائیل غیر ممکن شده است. آنها شکست خورده‌اند و حاضر نیستند بر سر میز صلح شرایط به آنان “دیکته” شود، ولی کار به این آسانی نیست. حتی اگر اسرائیل در پی چنین امری نباشد ـ و که می‌تواند بگوید که اکنون، پس از دو سال، اسرائیل شرائطی برای “دیکته” کردن ندارد؟ ـ باز صلحی میان اعراب و اسرائیل متصور نخواهد بود.

‌

تسلط انگلستان بر خلیج فارس در صد و پنجاه سال گذشته تحول طبیعی کشورهای کرانه خلیج‌فارس را متوقف و از بسط روابط میان آنان جلوگیری کرد.

‌

‌

آشنائی دست اول مسئولین کشوری را با مسائل کمرشکن کرانه‌ها و جزائر دریای عمان باید مغتنم شمرد. نه تنها در تصمیم های مربوط به خود آن منطقه، بلکه هر جای دور افتاده‌ی دیگری در ایران این تجربه‌ها به کار خواهد آمد. پیش از این سفر شاید کمتر کسی در میان مسافران عالیرتبه می‌توانست تفاوت گزارش‌ها و واقعیات را تا بدین پایه تصور کند

‌

ملاحظه امکانات فراوان همکاری سودبخش ایران و هند گوشه‌ای از تصویر را روشن‌تر می‌سازد. بازار پانصد میلیونی هند عملاً می‌تواند هر چه را ما از نفت و محصولات پتروشیمی بتوانیم عرضه داریم جذب کند و صنایع سنگین پیشرفته آن ما را از بسیاری کالاهای سرمایه‌ای که اکنون مستلزم صرف منابع ارزی کشور است بی‌نیاز خواهد کرد.

‌

هیئت دولت و رهبر سازمان برنامه در تجربه دست اول خود از دشواری‌های مردم کرانه‌های دریای عمان و خلیج‌فارس خوب درخواهند یافت که کار از چاره‌های محدود و محلی گذشته است. ایران به این مردم و به این کرانه‌ها بسیار مرهون است. در حق آنها بسیار کارها نکرده مانده است. اهمیت آنان برای این کشور کمتر درک شده است.

‌

‌

ایران خلیج‌فارس را دور از هر نفوذ بیگانه می‌خواهد، چه انگلستان، چه شوروی، چه آمریکا و چه رژیم‌های رادیکال عرب نه تنها از هیچ نیروی خارجی دعوت نخواهد شد پایگاهی در این منطقه به دست آورد و نفوذی مستقر سازد، قدرت کافی برای مقابله با هر دست‌اندازی دیگران نیز تدارک شده است و خواهد شد،

‌

‌

آتاتورک ـ و جانشینان بلافصل او ـ تا ۱۹۵۰ ظواهر و نهادهای بیرونی ترقی و نوگرائی را بر جامعه‌ای که عمیقاً ارتجاعی است تحمیل کردند. دمکراسی در آن سی‌سال نمائی بود برای قدرت مطلق آتاتورک و دیکتاتوری یک حزبی جمهوریخواهان خلق.

‌

‌

‌در خلیج فارس، اعراب تا آنجا که بتوانند ایران را آسوده نخواهند گذاشت. نظرهای همه‌ی آنان در این منطقه یکی است و ایران هیچ توهمی نباید در باره‌ی مقاصد هیچ حکومت عربی در دل بپروراند. مسئله تنها در توانائی آن حکومت‌ها در فراهم کردن اسباب مزاحمت برای ایران و ایرانیان است، وگرنه هیچ ملاحظه‌ی دیگری نخواهند نمود.

‌

‌

تبعیض قومی و مذهبی تاروپود جامعه را ازهم گسیخته است و یازده سال بدی حکومت رژیم‌های انقلابی، که بدی حکومت رژیم‌های محافظه‌کار و ارتجاعی پیش از آن را موجه وانمود می‌سازد، توسعه اقتصادی را بازایستانده است.

‌‌

‌

تشکیل فدراسیونی مرکب از هفت شیخ‌نشین ساحل متصالح (ابوظبی، دوبی، شارجه، عمان، ام‌الکوین، فجیره و رأس‌الخیمه) چنان که اکنون مورد نظر امیران شیخ‌نشین‌ها قرار گرفته است، طرح عملی‌تر و نزدیکتری به واقعیات منطقه خلیج فارس است.

‌

‌

از هنگامی که شیخ‌نشِن‌های خلیج فارس در پی تشکیل فدراسیونی در میان خود برآمدند ایران، به عنوان قدرتی که حیاتی‌ترین منافع را در این منطقه دارد، موضع روشنی در برابر آنان گرفت. سخنگویان رسمی ایران ضمن دفاع از حق شیخ‌نشین‌ها به ایجاد یک ماهیت سیاسی تازه و پشتیبانی از استقلال آنان تنها دو ملاحظه را وارد می‌کردند که هر دو نیز باهم ارتباط نزدیک دارند

‌

‌

حکومت اسرائیل به وزیر دادگستری خود دستور داده است مقدمات وارد کردن ساحل غربی اردن را در نظام حقوقی اسرائیل فراهم سازد و قوانین اردن را در آن منطقه از میان ببرد. تا کنون مقامات حکومت نظامی اسرائیل در ساحل غربی مقامات تعیین شده از طرف حکومت اردن را در سر جاهای خود نگهداشته‌اند و قوانین اردنی مانند دینار اردنی هنوز در قسمت اشغال شده اردن اعتبار دارد.

‌

‌

‌تسلط استعماری در گذشته مجالی برای ایجاد پیوندهای محکم دوستی باقی نگذاشته بود. ملت‌های این منطقه در پشت سر هر اقدام دست‌های استعمارگران را می‌دیدند و اعتقاد و دلگرمی برایشان نمی‌ماند. با تغییر سیاست‌های استعماری اتحادها بر پا می‌شد و فرو می‌ریخت. در ملت‌های منطقه آن اراده‌ای که برای تحکیم رشته‌های وحدت، برای ایستادن بپای دوستان، لازم است بوجود نیامده بود.

‌

‌

‌اصرار ایران به آغاز مذاکرات و دادن ترتیبات منصفانه و معقول‌تری برای شط العرب بیشتر ناشی از یک سنت سیاسی دوستی با همسایگان است تا هرگونه نیازی به کنار آمدن با عراق.

‌