آشنائی دست اول مسئولین کشوری را با مسائل کمرشکن کرانه‌ها و جزائر دریای عمان باید مغتنم شمرد. نه تنها در تصمیم های مربوط به خود آن منطقه، بلکه هر جای دور افتاده‌ی دیگری در ایران این تجربه‌ها به کار خواهد آمد. پیش از این سفر شاید کمتر کسی در میان مسافران عالیرتبه می‌توانست تفاوت گزارش‌ها و واقعیات را تا بدین پایه تصور کند
از نزدیک
آیندگان ۴ تیر ۱۳۴۸
داریوش همایون
رسم مسافرت‌های دستجمعی وزیران و مقامات مهم کشوری به استان‌ها، پیش از حکومت حاضر نیز یک بار در سال‌های ۳۰ آزمایش شد. حسن این مسافرت‌ها در آنست که به مقامات عالی تصمیم‌گیرنده تجربه نزدیک و بلافاصله‌ای از شرایط محلی، دردها و راه‌حل‌های ممکن می‌دهد و آنان را از دنیای آسوده‌ی دیوانی خود بیرون می‌آورد. علاوه بر این مردم را از احساس دورافتادگی و فراموش شدگی‌شان رها می‌کند. فاصله باورنکردنی را که بین حکومت‌شدگان و حکومت‌کنندگان هست کاهش می‌دهد.
به مردم دلگرمی می‌بخشد و در ضمن این‌ها همه، بعضی کارها را که از مرکز بسیار به دراز می‌کشد یا اصلاً به فراموشی سپرده می‌شود در محل به انجام می‌رساند.
از این فرصت‌های تماس نزدیک مردم معمولی و اعضای بالای حکومت باید طبعاً استفاده کرد. برای کشوری که هنوز عادت به عدم تمرکز نکرده است، چاره‌ای جز دست زدن به تدابیری از این گونه برای کاستن محدودیت دامنه‌ی قدرت نیست. سنگینی شالوده‌ی قدرت را در تهران و ناتوانی فزاینده‌ی آن را در شهرستان‌ها ـ هر چه از پایتخت دورتر می‌روند ـ مگر بتوان با تحمیل رنج سفرهای دشوار بر مسئولان امور جبران کرد.
ولی رنجی که نخست‌وزیر و وزیران از آب و هوای دشوار و نبودن اسباب راحت برده‌اند و در مسافرت‌های آینده بازخواهند برد، در برابر سرخوردگی ناشی از متناسب نبودن عظمت درخواست‌ها با امکانات برآوردن آنها به چیزی گرفته نمی‌شود. در مسافرت اخیر، نخست‌وزیر و همراهانش زیر بارانی از نیازمندی‌های مردم هر محل قرار گرفتند. در هر جا آن چه توانستند به مردم دادند. اما وقتی در منطقه‌ای طرح‌هائی به هزینه ۱۶ میلیارد و به روایتی ۸۰ میلیارد ریال لازم است تا بتوان از توسعه سخن گفت، و شبکه‌ای از مأموران و سازمان‌های کارآمد دولتی ضرورت دارد که فراهم آوردنش در توانائی ما نبوده است و درجه‌ای از بسیج نیروهای محلی باید که هنوز در فرهنگ سیاسی ما نیست، طبعاً بیشترین نتیجه این مسافرت‌ها را باید در گردآوری اطلاعاتی که از مجاری معمول اداری ممکن نیست جستجو کرد.
از این نظر شاید بهتر باشد مسافرت‌های دسته‌جمعی مقامات کشوری را با بازرسی‌های قبلی و پیگیری‌های بعدی تکمیل کرد. پیش از این مسافرت‌ها باید مأمورانی عالیرتبه با اختیارات لازم به استانداری‌ها فرستاده شوند و در باب دشواری‌ها و چاره‌جوئی‌ها بررسی کنند. برپایه گزارش آنان مسئولان دستگاه‌های مختلف بهتر خواهند دانست درمحل چه باید بکنند و برای پاسخگوئی به مردم آماده‌تر خواهند بود. اگر این مطالعات مقدماتی با چنان دقتی انجام گیرد که تصویر روشنی به دست دهد و مجال کافی برای یافتن راه‌حل‌ها و تجهیز منابع لازم برای هیئت وزیران و مقامات دیگر بگذارد، تأثیر مسافرت‌ها در بهبود بلافاصله اوضاع محلی بسیار افزایش خواهد یافت.
و اگر، چنان که نخست‌وزیر پیش از بازگشت به تهران از کرانه‌های دریای عمان وعده داد، بعداً بازرسانی برای پیگیری فرستاده شوند و هیئت دولت را از چگونگی انجام دستورهایشان آگاه سازند، حرکتی که آغاز شده باز نخواهد ماند و امیدهای نوانگیخته پژمرده نخواهد شد.
با این همه آشنائی دست اول مسئولین کشوری را با مسائل کمرشکن کرانه‌ها و جزائر دریای عمان باید مغتنم شمرد. نه تنها در تصمیم های مربوط به خود آن منطقه، بلکه هر جای دور افتاده‌ی دیگری در ایران این تجربه‌ها به کار خواهد آمد. پیش از این سفر شاید کمتر کسی در میان مسافران عالیرتبه می‌توانست تفاوت گزارش‌ها و واقعیات را تا بدین پایه تصور کند.
