بایگانی موضوعی: محمدعلی فروغی

مقصد و غایت / محمدعلی فروغی

یکی از بدترین کارها این است که شخص امری را وسیله و طریق بداند و چنین نمایش دهد که غایت اوست یا چیزی را که شایستۀ غایت بودن است طریق وصول به امری قرار دهند که شایستۀ غایت بودن نیست چه این کار گذشته از این که تقلب و دو رویی و ریا و دروغ است اصل موضوع را هم از میان می‌برد و مایۀ تباهی روزگار می‌شود دین به باد رفت از آن جهت که جماعتی آبادی آخرت را غایت نمایش دادند در حالی که وسیلۀ آبادی دنیای خود اختیار کرده بودند و کشورها خراب از آن رو که گروهی میهن‌پرستی را غایت نمودار کردند ولی طریق وصول مال و جاه بود.

 

خطابه تاجگذاری اعلیحضرت رضاشاه کبیر / محمدعلی فروغی

ملت ایران باید بداند و البته خواهد دانست که امروز تقرب به حضرت سلطنت به وسیله تأیید هواهای نفسانی و استرضای جنبه ضعف بشری سلطان و تشبثات گوناگون و توسل به مقامات غیر مقتضیه میسر نخواهد شد بلکه یگانه راه نیل به آن مقصد عالی احراز مقامات رفیعه هنر و کمال و ابراز لیاقت و حسن نیت و درایت در خدمتگزاری این آب و خاک است خادم محترم و عزیز و خائن خوار و خفیف خواهد بود

 

پیام به نمایشگاه صنعتی ایران در لنینگراد / محمدعلی فروغی

تأثر شومی که تمدن جدید اروپا نسبت به اوضاع و صنایع مملکت ما بخشیده البته نباید سبب شود که ایرانی‌ها نسبت به آن تمدن به چشم خصومت و عداوت بنگرند زیرا که در این قضیه تقصیری اگر بوده بیشتر متوجه غفلت و بی‌خبری خود ما و فساد و بی‌لیاقتی اولیای امور ما بوده است و بعلاوه توجه و محبتی که این اوقات از طرف دانشمندان و اهل ذوق خارجه نسبت به صنایع و ادبیات ایران نشان داده می‌شود مایه تشویق و راهنمایی ایران بسوی ترقی می‌باشد

 

مقدمه کتاب علم ثروت / محمدعلی فروعی

شاید در ممالک ما رسایل و اوراقی که از سیاست مدن گفتگو می‌نماید دارای بعضی مطالب متعلقۀ به علم ثروت باشد اما مسلماً به آن تفصیل و اتقان و نظم و ترتیب صحیح که حالا در مغرب‌زمین معمول است نبوده و با آن که درین عصر و زمان بعضی از علوم جدیده را به زبان فارسی ترجمه نموده دانشمندان ما به این علم نپرداخته‌اند.

 

بیانی اجمالی از کتابخانۀ شورای ملی / ‌محمدعلی فروعی

بیست و پنج شش سال پیش هنگامی که در نتیجۀ حوادث مربوط به جنگ بین‌الملل، مجلس شورای ملّی در حال تعطیل بود دو سه نفر کسانی که هم به اساس مشروطیت و هم به فرهنگ و معرفت دلبستگی داشتند، به امید این که آن روزگار پر ملال سرانجام سپری شود و بار دیگر اوضاع جهان روی بهبود ببیند به اتفّاق شادروان ارباب کیخسرو شاهرخ که از آغاز عضویتش در مجلس شورای ملی تا هنگام وفات یعنی زیاده از مدت سی سال همواره زحمت نگاهداری کاخ بهارستان و انتظام امور آنجا را متحمل بود، بنابراین گذاشتند که کتابخانه‌ای برای مجلس شورای ملی بنیاد کنند

 

تقریظی بر فرهنگ نفیسی / محمدعلی فروغی

در ایام گذشته ایرانیان خود توجهی بسزا بزبان خویش نکرده و آنچه همت و قوه داشته‌اند به دریافت نکات و دقائق زبان تازی مصروف ساخته‌اند چنان که اکثر کتب ادبی از قوامیس و صرف و نحو معانی و بیان و بدیع و نقد شعر و تحقیقات دیگر که برای زبان عرب نوشته شده کار ایرانیان است و ابنای وطن ما برای زبان خود آنچه کرده‌اند عشری از اعتبار آثاری که در زبان عرب گذاشته‌اند نیست.

 

مقدمۀ اشعار برگزیدۀ حافظ / محمدعلی فروغی

نزدیک به سی سال این‌جانب به اتفاق برادرم ابوالحسن فروغی بنابر پیش‌آمد و مناسبت خاصی بر آن شدیم که دیوان خواجه حافظ را از آغاز تا انجام مرتباً خوانده غزل‌ها و شعرهایی را که شایستۀ مقام بلند خواجۀ ارجمند نمی‌یابیم نشان کنیم. چنین کردیم و پس از انجام کار از جناب آقای حاجی سید نصرالله تقوی رئیس اول دیوان عالی تمیز درخواست نمودیم که نظر صائب خود را در تشخیصی که ما از اشعار خواجه داده‌ایم معلوم فرمایند.

 

مقدمۀ آیین سخنوری / محمدعلی فروغی

خطابه‌هایی که انتخاب کرده‌ام همه از شاهکارهای ادبی ملل به شمار می‌رود چنان که این مجموعه فصلی و نمونۀ ادبیات اقوام خارجه است و علاوه بر چگونگی سخنوری نمودار افکار دانشمندان هر قوم نیز می‌باشد و فواید اخلاقی و علمی بسیار از آن حاصل می‌شود و امروز حقیقت ادبیات در نزد مردم دانا همین است که معانی بلند سودمند در ضمن الفاظ دلپذیر پرورده شود و سخنی که تنها مشتمل بر محسنات لفظی بوده و معانیش به کار دنیا یا آخرت نیاید و روح انسان را ترقی ندهد چندان محل اعتنا نمی‌دانند

 

مقدمۀ شفا از ابوعلی‌ سینا / محمدعلی فروغی

در عالم اسلامی اکثر کسانی که با علم و حکمت سروکار داشته‌اند ایرانی بوده و بی‌اغراق می‌توان گفت تمدن اسلامی را ایرانیان ساخته‌اند. ولیکن چون تا چندی پیش عربی زبان عموم مسلمانان بود تألیف و تصنیف‌ها را همه به عربی می‌نوشتند و از این رو یک جا تمدن اسلامی در نزد بیگانگان تمدن عرب شناخته شده و مقام ایرانیان در علم و فضل و حکمت به درستی معلوم نگردیده

 

مقدمۀ آیین سخنوری / محمدعلی فروغی

چون ارادۀ مقدس اعلی‌حضرت همایون شاهنشاهی بر این تعلق گرفت که عمل موعظه و خطابه در تحت ترتیب معقول درآید، و بر منابر و کرسی‌های خطابه سخن‌هایی گفته شود که برای دنیا و آخرت مردم سودمند باشد مقرر شد وزارت معارف دولت شاهنشاهی در دانشکدۀ معقول و منقول طهران برای کسانی که می‌خواهند به وعظ و خطابه اشتغال یابند مجالس تدریس و تعلیم مخصوص منعقد سازد تا تعلیماتی که برای این منظور واجب است به عمل آید

 

بنام خداوند بخشندۀ مهربان / محمدعلی فروغی

خوانندگان محترم به خاطر دارند که چهارسال پیش ازین ما به طبع آثار شیخ اجل شیراز به روشی تازه دست بردیم و از کتاب گلستان شروع کرده و سپس به بوستان پرداختیم و قسمت اعظم غزلیات شیخ را در جلد سوم قرار دادیم و اینک بقیۀ آثار آن بزرگوار را از قصائد و غزلیات اخلاقی و قطعات و رباعیات و نثریات و غیرها در این مجلد چهارم جمع کرده این مجموعه را به پایان می‌رسانیم

 

مقدمۀ غزلیات / محمدعلی فروغی

از تأمل در غزل‌های شیخ تقریباً یقین حاصل می‌شود که از غزل‌سرایی مقصودش شاعری و تصنیف کتاب نبوده بلکه هر غزل را به طبیعت بنابر مناسبتی و پیش‌آمدی و حسب حالی فرموده است، هر وقت به وصال می‌رسیده شادی خود را به شعر ابراز می‌نموده، هر زمان به فراق مبتلا می‌شده به زبان شعر می‌نالیده است، و همچنین حالات دیگر، و شعر گفتن برای سعدی کاملاً مانند آوازه خواندن کسانی است که شغلشان آوازه‌خوانی نیست و به مقتضای حال آوازشان می‌آید، یا مرغابی که از تأثیر آب و هوا و حالات زندگانی سروصدا می‌کند و یک سرّ دلچسب بودن اشعار هم همین است.

 

مقدمۀ بوستان / محمدعلی فروغی

همه کس می‌داند که شیخ سعدی شیرازی گذشته از قصاید و غزلیات بی‌نظیری که از خود به یادگار گذاشته است دو کتاب یکی به نثر موسوم به گلستان و یکی به نظم معروف به بوستان به نگارش آورده است که شاید بتوان گفت نه تنها در زبان فارسی بلکه در هیچ زبانی از جهت فصاحت و بلاغت و روانی و زیبایی و دل‌ربایی و حکمت و معرفت مثل و مانند ندارد

 

مقدمۀ گلستان سعدی / بنام خدای بخشاینده مهربان / محمدعلی فروغی

ارجمندترین کتاب نظم فارسی شاهنامه فردوسی است و زیباترین کتاب نثر گلستان سعدی و این هر دو کتاب به سبب همین که پسندیده خاص و عام شده در دست و پای مردم افتاده و گرفتار دستبرد نویسندگان و خوانندگان گردیده چنان که من چندین سال به اندازه‌ای که توانستم جستجو کردم و سرانجام ناامید شدم از این که از این دو کتاب نسخه‌ای بیابم که بتوان گفت مطابق آن است که از دست مصنف برآمده است.

 

فن سماع طبیعی / مقدمه‌ای که بر ترجمه این کتاب نوشته شده / محمدعلی فروغی

در عالم اسلامی اکثر کسانی که با علم و حکمت سروکار داشته‌اند ایرانی بوده و بی‌اغراق می‌توان گفت تمدن اسلامی را ایرانیان ساخته‌اند ولیکن چون تا چندی پیش زبان عربی زبان عموم مسلمانان بوده تألیف و تصنیف را همه به عربی می‌نوشتند و از این رو یکجا تمدن اسلامی در نزد بیگانگان تمدن عرب شناخته شده و مقام ایرانیان در علم و فضل و حکمت به درستی معلوم نگردیده و از طرف دیگر امروز که عربی زبان علمی و بین‌المللی نیست و معرفتش مانند پیش عمومیت ندارد ایرانیان از داشتن کتاب علمی تقریباً محرومند و دسترس به معارف قدیم خود ندارند.

 

تاریخ مختصر دولت قدیم روم / محمدعلی فروغی

از جمله قبایل و امم سالفه که اعمال و آثار ایشان در جریان امور و کیفیت زندگانی سکنۀ این کره تصرف و مدخلیت تامه داشته و یادگارهای عبرت‌انگیز از خود گذاشته‌اند رومی‌های قدیم می‌باشند که مدّت چندین قرن دعوی مالک رقابی مردم روی زمین می‌نمودند و چندان هم بی حق نبودند زیرا که در برابر خود گردن فرازی نمی‌دیدند جز ملوک اشکانی یا شاهان ساسانی ایران

 

حکیم خیام نیشابوری / محمدعلی فروغی

خیّام …در عالم حکمت و فلسفه مانند بسیاری از کوتاه نظران خشک و جامد نبوده است که در جستجوی حقایق امور جهان طبعش به تکرار کلمات فلسفه قانع و راضی شود بلکه مانند همۀ دانشمندان حقیقی پس از آن که تمام معلومات کتابی را فراگرفته بر خورده است به این که راز دهر گشوده نشده و هنوز معلوم نگردیده که جهان حقیقتش چیست و برای چیست چرا می‌آییم و کجا می‌رویم اگر زندگی اصل است و امری جدّی است چرا می‌میریم و اگر حیات امری جدّی نیست چرا ما را گرفتار مفاسد زندگی می‌کنند. پس با آن حس لطیف و طبع قادری که داشته این معنی را به وجوه مختلف در رباعیات چند پرورده است و این ناله‌ایست که تنها از گلوی خیّام بیرون نیامده بلکه هر کس اندکی قوّۀ تنبّه و عبرت دارد همین مسئله را طرح می‌کند و هر چه هوشمندتر باشد ناله‌اش جان سوزتر است.

 

« نوشته‌های قدیمی‌تر