برای اعراب صلح با اسرائیل غیر ممکن شده است. آنها شکست خورده‌اند و حاضر نیستند بر سر میز صلح شرایط به آنان “دیکته” شود، ولی کار به این آسانی نیست. حتی اگر اسرائیل در پی چنین امری نباشد ـ و که می‌تواند بگوید که اکنون، پس از دو سال، اسرائیل شرائطی برای “دیکته” کردن ندارد؟ ـ باز صلحی میان اعراب و اسرائیل متصور نخواهد بود.
صلح غیرممکن
آیندگان ۹ تیر ۱۳۴۸
داریوش همایون
باهمه بالا گرفتن مخاصمات در خطوط آتش‌بس اعراب و اسرائیل نه احتمال جنگ میان آنها بیشتر شده است و نه صلح. در واقع فاصله پرنشدنی بین نظرهای دو طرف و موازنه کنونی نیروهای آنان هیچ جائی برای تغییرات بزرگ نمی‌گذارد. توپ‌های مصری و دیپلماسی مصر هر دو به یک اندازه از چنین تغییراتی عاجز مانده‌اند.
برای اعراب صلح با اسرائیل غیر ممکن شده است. آنها شکست خورده‌اند و حاضر نیستند بر سر میز صلح شرایط به آنان “دیکته” شود، ولی کار به این آسانی نیست. حتی اگر اسرائیل در پی چنین امری نباشد ـ و که می‌تواند بگوید که اکنون، پس از دو سال، اسرائیل شرائطی برای “دیکته” کردن ندارد؟ ـ باز صلحی میان اعراب و اسرائیل متصور نخواهد بود.
حکومت‌های عرب حاضر به قبول یک راه حل سیاسی هستند، ولی تنها به عنوان نخستین مرحله برای نابود کردن دولت یهودی. آنها مرزهای پیش از ۵ ژوئن ۱۹۶۷ را قبول دارند، ولی تنها به خاطر این که بتوانند به مرزهای ۱۹۴۷ برسند و از آن هم درگذرند. همه آنان در این امر متقفند که پناهندگان فلسطین جملگی باید به سرزمین اصلی خود بازگردند. مفهوم چنین امری پایان اسرائیل به عنوان یک دولت یهود خواهد بود.
چریک‌ها و فدائیان عرب که راه حل سیاسی را قبول ندارند از یک حکومت فلسطین سخن می‌رانند که در آن با یهودیان همزیستی خواهند کرد، اما حکومت در دست خودشان خواهد بود. راه حلی که شباهت شگفت‌انگیزی با راه حل دایان دارد ـ همزیستی با اعراب و حکومت کردن بر آنان. طبیعی است که اسرائیلی‌ها نه راه حل سیاسی حکومت‌های عرب را با دورنمای بازگشت پناهندگان و تجدید بحران در آینده‌ای نه چندان دور و حتی جنگی در شرایط مساعدتر خوش دارند و نه دلیلی بر ترجیح نظر یاسر عرفات بر موشه‌دایان می‌بینند. و باز طبیعی است که بیشتر دوست دارند با الفتح در کرانه شرقی اردن بجنگند تا کرانه غربی آن و با مصر در کانال سوئز دست به گریبان باشند (که بزرگتری مانع ضد تانک دنیاست) تا در چهار دقیقه‌ای تل‌آویو.
مصری‌ها کوشیده‌اند این معمای آشکار را با ایجاد یک حالت شبه جنگی در چهار سوی خطوط آتش‌بس با اسرائیل و ترساندن دولت‌های بزرگ خاصه آمریکا و واداشتن آنان به تحمیل صلحی بر اسرائیل حل کنند. از سپتامبر سال گذشته آنها جبهه کانال سوئز را گرم نگه‌داشته‌اند و متحدانشان جبهه‌های دیگر را، تا خطوط آتش‌بس به صورت امر واقع و پذیرفته شده درنیایند و هم دولت‌های بزرگ به یافتن راه سیاسی برانگیخته شوند.
صدها هزار گلوله‌ای که بر مواضع اسرائیلی ریخته شده و هنوز ریخته می‌شود، برخوردهای هوائی پرآسیب، عملیات ویرانگر کماندوها، حمله‌های انتقامی و خون‌هائی که پیوسته از دو سو ریخته می‌شود چندان نتیجه‌ای به بار نیاورده است. نظرهای آمریکا و شوروی میلیمتر میلیمتر به هم نزدیک می‌شوند ولی در دو نقطه اساسی ـ در شناسائی و پذیرفته شدن اسرائیل از جانب اعراب و در بازگشت اسرائیل به مرزهای پیش از جنگ هنوز تقریباً همان قدر فاصله دارند که قبلاً داشتند. زیرا هر دو خوب می‌دانند که با همه نفوذ خود بر مشتریان خاورمیانه‌ای خویش، کنترلی بر آنها ندارند. حق وتو هنوز در قاهره و تل‌اویو است.
