بحث من ناظر بر یک پرسش است، پرسش از جایگاه ایران و فرهنگ و تمدن ایرانی. بر آنم که چنین پرسشی می‌بایست در لحظه‌ای از تاریخ دوران جدید ایران مطرح می‌شد که به صورتی که من کوشش می‌کنم مطرح کنم نشده است. اینکه گفته شد من به برخی خلاف آمدهای عادت تاریخ ایران علاقه‌ای دارم درست است و این بار نیز اجازه بدهید بگویم که این پرسش اگرچه برای ما تازه مطرح شده است، اما به مناسبت دیگری نزدیک به سیصد سال پیش مطرح شده بود. می‌دانید که منتسکیو کتابی با عنوان نامه‌های پارسی یا ایرانی دارد. در یکی از نامه‌های آن هنگامی که یکی از ایرانیان با یک فرانسوی آشنا می‌شود و به او می‌گوید که ایرانی است واکنش فرانسوی آن است که: عجب، آقا ایرانی است! و می‌پرسد: چگونه می‌توان ایرانی بود؟ این گفتگوی کوتاه دارای اهمیت بسیاری است، نه تنها برای ما بلکه حتی برای فرانسوی که آن را می‌خواند. این پرسش که چگونه می‌توان ایرانی بود برای اکثر فرانسویان آشناست و حتی در فرهنگ‌های لغت در ذیل «ایرانی» این جمله را به عنوان شاهد مثال نقل می‌کنند. این کتاب منتسکیو یکی دو بار به فارسی ترجمه شده اما آن جمله نظر ما را چندان جلب نکرده است. یک ملت باید جایی بتواند بایستد و از خود بپرسد که کجا ایستاده است و کیست؟

‌

‌

ما را چه شده است که کلاه‌مان را به نشانۀ احترام به کسانی از سر برمی‌داریم که جز جهل دلیلی ندارند؟ گیرم که هیچ دلیلی نداریم که ایرانی وجود دارد، اما به راستی گویندۀ این سخن کجا ایستاده است؟ روی معنویتِ برباد که نمی‌شود ایستاد. زیرا خود معنویت هم جایی می‌ایستد! طیرۀ عقل است که این قدر در آزادی‌خواهی پیش رفته باشیم که سخنانی بگوئیم که بیگانگان جرئت کنند حتی نان‌دانی ما را که‌‌ همان مثنوی باشد از چنگمان در بیاورند که درآورده‌اند!

‌

‌

ایران چیزی بیش از آن توده‌ای است که اینهمه از کاستی‌های‌ش می‌گویند؛ و آن توده ظرفیتی بسیار بیش از موقعیت تاسف‌آور کنونی‌ش دارد. قطار دراز آهنگ تاریخ شگرف ایران این مردم را آگاهانه و نیاگاه در خود می‌کشد و از آنها مردمان دیگری بدر می‌آورد. …ایرانی نمی‌تواند خود را از سرمشق‌های بزرگ گذشته‌اش جدا کند. در ژرفای سیاهچاله‌ای که افتاده نگاه‌ش به ستارگانی است که آسمان‌های دوردست را نیز روشن کرده‌اند.

‌

آیت‌الله منتظری مردی بود که بزرگ‌ترین مقام جمهوری اسلامی را در پای دفاع از انسانیت خود فدا کرد و دو دهه در حالت نیمه‌زندانی بسر برد. حضور دلیرانه و روشنگرانه او برای مبارزه مردم ایران، برای نگهداری آبروی دین در جامعه‌ای که با واقعیت زشت حکومت دینی روبرو شده است و برای همان انسانیتی که آماده بود زندگی خود را در پای آن بگذارد اهمیت بسیار داشت و اکنون زنده نگه داشتن نام بلندش همچنان به پیشبرد آرمان‌های او کمک خواهد کرد.

‌

‌

حضور قاسم هاشمی‌نژاد در روزنامه‌ی «آیندگان» کوتاه اما پربار بود. وقتی من در اوایل سال ۴٩ وارد «آیندگان» شدم، او دبیری صفحه‌ی «عیارسنجی کتاب» را بر عهده داشت و این صفحه چنان از صفحات کتاب روزنامه‌های دیگر متمایز بود که اغراق نیست اگر بگویم از جمله به خاطر صفحه‌ی کتاب «آیندگان» وارد آن روزنامه شدم و پیشنهاد رفتن به روزنامه‌ی بزرگ عصر را رد کردم. بنا بر این طبیعی است که وقتی به روزنامه رفتم، نزد او تلمذ کردم.

‌

چو خورشید تابان میان هوا
نشسته برو شاه فرمانروا

‌

جهان انجمن شد بر آن تخت او
شگفتی فرومانده از بخت او

‌

به جمشید بر گوهر افشاندند
مران روز را روز نو خواندند

‌

سر سال نو هرمز فرودین
برآسوده از رنج روی زمین

‌

بزرگان به شادی بیاراستند
می و جام و رامشگران خواستند

‌

چنین جشن فرخ ازان روزگار
به ما ماند ازان خسروان یادگار

‌

ای دستها که بر دلِ ما زخم می زنید !
ای دستها که سنگ به آیینه می زنید !
زیباییِ زنانه ی ما، دشمنِ شماست.

‌

‌

هشتم مارس، روز جهانی زنان

‌

«ما خواستار آزادی در کنار همهٔ زندانیان سیاسی هستیم» زهرا رهنورد

‌  

‌‌‌

‌

گفتگوی حسین مهری با فرخنده مدرس ـ تلویزیون اندیشه برنامه چهره‌ها و گفته‌ها‌‌

بمناست پنجمین سالگرد درگذشت داریوش همایون

‌  

‌‌

«زمان خوشبختی و دشمن بزرگ آدمی است. خوشبختی است اگر بتواند با آن پیش آید؛ دشمن است اگر بگذارد از او درگذرد. کسی که با زمان پیش می‌آید به‌گونه‌ای از نو زاده می‌شود، سال‌های زندگی‌اش هرچند باشد. آن که زمان از او درمی‌گذرد بی‌ربط irrelevant می‌شود که گونه‌ای درگذشتن است ــ تا آنجا که به حضور مؤثر ارتباط دارد. بدترین حالت آن است که زمان، هم به معنی لفظی و هم استعاری بگذرد، چنانکه برای یک نسل کامل سیاسی‌کاران ایرانی ــ با استثناهای فراوان ــ پیش‌آمده است.» داریوش همایون

‌