نخستین رئیس جمهور آمریکائی در سرزمین کمونیست‌ها موفقیت بزرگی به دست آورد. سفر نیکسون به رومانی و استقبال بی‌سابقه از او، هر دو بیش از نتایج عملی مستقیم جنبه سمبولیک داشت. ولی سمبول‌هائی بسیار مهم.
****
نیکسون در رومانی
آیندگان ۱۴ مرداد ۱۳۴۸
داریوش همایون
نخستین رئیس جمهور آمریکائی در سرزمین کمونیست‌ها موفقیت بزرگی به دست آورد. سفر نیکسون به رومانی و استقبال بی‌سابقه از او، هر دو بیش از نتایج عملی مستقیم جنبه سمبولیک داشت. ولی سمبول‌هائی بسیار مهم. نیکسون در رومانی علاقه آمریکا را به تمامیت و استقلال آن کشور نشان داد که در پیکار قهرمانانه‌ای برای حفظ این استقلال است، و به گستردن روابط آمریکا با کشورهائی که زمانی بلوک شوروی خوانده می‌شدند و اکنون به درجات و از راه‌های گوناگون در کار آزاد کردن خویشند کمک کرد.
با آن که تصادم‌های مرزی مسلحانه در “آمور” و “اسوری” سهم بالاتری در کاستن از فشار شوروی بر رومانی داشته است تا سفر ۲۷ ساعته نیکسون به بخارست، این ترکیب توجه فعال آمریکا و فشار بیرحمانه چین ناگزیر شوروی را متوجه خواهد کرد که زمان تکرار اوت ۱۹۶۸ گذشته است و دیگر نمی‌توان هر پایتخت سرکشی را مانند پراگ به حمله فروگرفت و مانورهای نیروهای پیمان ورشو را بهانه‌ای برای اشغال کشورهائی کرد که کمترین نشانی از خودرایی ظاهر می‌سازند.
در عین حال به نظر نمی‌رسد حضور نیکسون در اروپای شرقی هیچ اثر خاصی در سردی روابط آمریکا و شوروی کرده باشد. نخستین عکس‌العمل روس‌ها رنجیده و قهرآمیز بود. ولی چینی‌ها در بیش از یک مورد مسکو را ناگزیر به تعادل در رفتار کرده‌اند. استقبال گرم از بورمان، فضانورد آمریکائی، و تماس بیسابقه‌ای که در مورد پرواز آپولو ۱۱ و لونا ۱۵ میان دو کشور برقرار گردید، سخنان صمیمانه کاسیگین به همفری، معاون پیشین رئیس جمهور آمریکا، و سخنرانی دوستانه گرومیکو، وزیر امور خارجه شوروی، همه به نحوی اشتباه ناپذیر خبر از آمادگی مسکو به مذاکره با آمریکا می‌دهد. در واقع سخت‌ترین عکس‌العمل شوروی به سفر نیکسون از فرستادن اسکادرانی از ناوگان خود به کوبا تجاوز نکرد.
این که نیکسون توانسته باشد در چنان مدتی کوتاه پلی از رومانی به چین بزند شتاب‌آمیز می نماید. یک هفته پیش از سفر خود، او بعضی از موانع تجارت و مسافرت را به چین برطرف کرد و در گفتگوهایش با چائوشسکو طبعاً کوشیده است این پیام را به چینی‌ها برساند که آمریکا در کشمکش آنان با شوروی بی‌طرف خواهد ماند و آنها نباید از همدستی دو قدرت بزرگ بر ضد خود بیمی داشته باشند. با این همه رومانی بیش از آن باید جانب شوروی را نگه دارد که قادر به میانجی‌گری علنی در اختلافات آمریکا و چین باشد. این قدر هست که بر اثر سفر نیکسون کار آسان کردن تدریجی روابط با چین و گشاده کردن میدان مانور آمریکا بهتر انجام خواهد گرفت.
انتخاب رومانی برای مسافرت رئیس جمهور آمریکا به یک کشور اروپای شرقی طبیعی بود. رومانی در پیمان ورشوست. ولی با چین روابط دوستانه دارد، در مسائل خاورمیانه بیطرفی اختیار کرده است. در سیاست اقتصادی راه مستقل خود را می‌رود. جامعه خود را اندک اندک از فشار و رکود دهه‌های گذشته آزاد می‌کند. در مجامع کمونیستی رساترین صدای آزادی ملی است.
این کشوری است تشنه راه یافتن به جهان خارج؛ بیرون آمدن از حلقه محاصره‌ای که نه تنها به سال‌های پس از جنگ، بلکه به پیش از آن برمی‌گردد. قدرت‌های بزرگ اروپائی، روسیه و آلمان پس از آن، در طول قرن بیستم رومانی را مختنق کرده بودند. اکنون رومانی‌ها بازوان خود را به هر چهار جهت دراز کرده‌اند. هیچ تعدادی از دوستان برای آنان زیاد نیست.
