Category: سالگرد مشروطه

گذشته‌ای با دستاوردهای بزرگ / فرخنده مدرس

‌برای نخستین بار برخاستن به عنوان یك ملت در جنبش مشروطه، با تلاشی ـ هرچند نیمه بیدار و نیمه هشیار ـ برای درك وضعیت خود در برابر یا در كنار دیگران، تلاش برای رساندن خود به پیشرفته‌ترین‌هایشان، افت و خیزها و افتادن به بن‌بست‌های خودخواسته یا ناخواسته در نخستین تجربه‌های دولت ملی و مجلس مشروطه، عزم بیرون كشیدن خود از این بن‌بست‌ها و برخاستن دوباره با ارادة آغاز راه آینده در دوران رضاشاه، گاه با پیروزی و زمانی با شكست و بعد ناپایداری و تزلزلمان در ادامة راه، سپس كج‏‌فهمی‌ها و بیشتر از آن كج‌اندیشی‌ها و رها ساختن و لعن آنچه بدست آورده بودیم و در نهایت تصمیم سبكسرانه به بازگشت به گذشته. این همه را یكجا در تاریخ یك سدة گذشته‌ تا امروزمان داریم. جادة آیندة ایران از این گذشته عبور می‌كند.

ادامه‌ی مطلب

فصل‌ چهارم‌ ـ نخستین‌ رساله‌ در اصلاح‌ نظام‌ حقوقی‌ / دکتر جواد طباطبایی

دکتر جواد طباطبائی در پاسخ مثبت به درخواست و نظرخواهی ما از ایشان در باره جنبش مشروطه و درج آن در شمارة ویژه تلاش، این فصل از اثر آتی خود را در اختیار ما قرار دادند و موجبات سپاس‌گذاری ما را از خود فراهم آوردند. فصلی در بررسی ارزش و اهمیت رساله «یک کلمه» به عنوان اثری در خور توجه در تاریخ شکل‌گیری اندیشه و نظام حقوقی و تاریخ قانون‌خواهی ایرانیان که بر بستر آن خواننده به صورت عمیق‌تری با جایگاه و قدر تلاش‌های میرزا یوسف‌خان مستشارالدوله رجال روشنفکر عصر ناصری را در تاریخ تجددخواهی ایران آشنا می‌گردد.

ادامه‌ی مطلب

مشروطیت، مرحله ای در سیر تکوینی تجددخواهی / گفتگو با دکتر جمشید بهنام

فراموش نکینم که تجددخواهی ایرانیان در زمینه مدرنیزاسیون و نوسازی ایران گاه تند و گاه کند همواره ادامه داشته و در 150 سال اخیر جامعه ایران دگرگونی بسیار پیدا کرده و رو به پیشرفت بوده اما اصول فلسفی و سیاسی مدرنیته مورد توجه قرار نگرفته است.

ادامه‌ی مطلب

مجلس اول و اهمیت قانون انجمن‌ها و تشکیلات ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام / گفتگو با دکتر محمدرضا خوبروی پاک

در کشورهای تاریخی نوعی ملی‌گرائی بومی و کهنسال وجود دارد که با ملی‌گرائی «وارداتی» ـ مانند «دولت وارداتی» در کشورهای نوپا ـ متفاوت است. ناسیونالیسم کشورهای نوخاسته بر اساس ساختن هویت ملی به جای هویت‌های محلی و قبیله‌ای قرار گرفته است هرچند که به برابری قانون و حقوق شهروندی اصرار بورزند. در حالی که در کشورهای تاریخی، مانند ایران، به علت تاریخ مشترک و پذیرفتن سرنوشت مشترک به ملت‌سازی و هویت مصنوعی نیازی نیست.

ادامه‌ی مطلب

مخاطرات تدوین قوانین مدنی ایران؛ خطابه ای از محمد علی فروغی

… تصور نکنید این کارها [تدوین قوانین عرفی] به آسانی انجام گرفت. کشمکشها کردیم، لطائف الحیل به کار بردیم، با مشکلات و دسیسه ها تصادف کردیم که مجال نیست شرح بدهم. من جمله این که مقدسین… چماق شریعت را نسبت به قوانین بلند کردند و در ابطال و مخالفت آنها با شرع شریف حرفها زدند و رساله ها نوشتند…

ادامه‌ی مطلب

“خدمت به میهن” سنت روشنفكری دوران رضاشاهی / گفتگو با استاد احسان یارشاطر


استاد احسان یارشاطر از دانش‌آموختگانی است كه در پرتو توجه وآموزش استادان بزرگی پرورش یافت، كه به نسل درخشانی تعلق داشتند. نسلی كه با خود تاریخ روشنفكری در ایران را آغاز نمود و با احساس تعهد در قبال جامعه، با اندیشه ترقی و عمل اجتماعی خویش در جهت تحقق ایده‌های مدرن گام برداشت و صفت “بنیانگذار” در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی را به حق شایسته خود كرد.

ادامه‌ی مطلب

نقش زبان, ارتباطات و فهم یکدیگر در بافتار تجدد و توسعه / گفتگو با داریوش همایون

پیشروان تجدد ایران رابطه میان مدرنیته و دولت ـ ملت و زبان ملی را خوب دریافته بودند ….تاکید آنان بر زبان ملی از ملاحظات عملی، از ملاحظاتی مانند دفاع از استقلال و یکپارچگی کشور در جهان استعماری، سیر کردن اکثریت گرسنه، و جلوگیری از مرگ و میر انبوه بر می‌خاست.

ادامه‌ی مطلب

سرچشمه‌های تدوین تاریخ ایران / گفتگو با دکتر جلال خالقی مطلق

بعضی‌ها می‌گویند، كسی حق واژه‌سازی ندارد. واژه‌ها را مردم و توده ایران می‌سازند و زبان همانی است كه ما با آن صحبت می‌كنیم و با آن می‌نویسیم و نیازی هم ندارد كه آنرا پالایش كنیم. من در پاسخ می‌گویم: پیش از فرهنگستان اول مردم به‌جای دادگستری، عدلیه و بجای شهرداری، بلدیه, بجای شهربانی, نظمیه و… می‌گفتند. … ولی آیا امروز برای نسل جدید، عدلیه، بلدیه، نظمیه… اصطلاحات قابل فهم است؟ بسیاری از واژه‌های ناب فارسی كه جای آنها گذاشته شد رواج پیدا كرد. آیا این عمل به زبان فارسی ضرری زد؟ آیا زبان فارسی در اثر این واژه‌ها ناتوان‌تر شد؟ نه‌!

ادامه‌ی مطلب

ایران در سالهای 1285 تا 1320 / گفتگو با ماشاءالله آجودانی

تا آنجا كه به رضاشاه مربوط می‌شود، دفتر كارنامه او صفحات بسیار درخشانی دارد كه می‌توان با توجه به این صفحات از انتقادات بسیار اصولی و مهمی كه براو و كارنامه او وارد است، نترسید. با نقد اصولی این كارنامه اهمیت اصولی آن بیشتر به چشم خواهد آمد.

ادامه‌ی مطلب

سربازی ساده با صفات پادشاهی بزرگ / گفتگو با دکتر علینقی عالیخانی

اتفاقاً همان صورتی كه مجلس اول و دوم تهیه كرده بود، رضاشاه هم به آنها اعتقاد داشت. اساساً رضاشاه از نقطه نظر ایده‌آل‌هایش خود فرآوردة مشروطیت ایران بوده است.

ادامه‌ی مطلب

در بارة عبدالحسین‌تیمور تاش / گفتگو با منیژة تیمور تاش

‌[تیمور تاش] انسانی باهوش سرشار و شدیداٌ وطن‌پرست. بشدت تحت تأثیر آتاتورک و تحولاتی که در ترکیه بوجود آمده بود. بدون شک جاه‌طلب, بسیار دوست‌باز و بشدت سردر پی زنان زیباروی, می‌دانم که اینطور بوده و واقعیت را باید گفت. البته من در اینجا قضاوت اخلاقی مطلقاٌ نمی‌کنم, تنها می‌خواهم واقعیت را بگویم. آنچه بنظر من می‌آید, در هرصورت برای آن روزگار ایران آمدن پدربزرگ من زود بود!

ادامه‌ی مطلب

تاریخ در محکمة انصاف / فرخنده مدرس

‌تیمورتاش از جمله كسانی بود كه با تكیه بر اقتدار رضاشاه و با پشتوانة عمیق‌ترین اصلاحات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در جهت توانمند ساختن كشور، تلاشهای بسیار ودر عین حال موفقیت‌آمیزی را در تغییر چهرة ایران وایرانی در دید دیگران و از میان بردن آن نگاه تحقیربار به ملت ایران كه حاصل 150 سال حكومت خفت‌بار سلاطین قاجاربود، به ثمر رساند.

ادامه‌ی مطلب

فرهنگ “ستیزی“ در دوره رضاشاه / علی کشگر

باید فصل رضاشاه را در كتاب تاریخ ایران فصل گل‌سرخ نام نهاد. فصلی كه شادابی, زیبایی, طراوت, سرزندگی و بالندگی از خصوصیات آن است و مثل هر گل‌سرخی نیز خارهائی بر شاخه دارد. اما نباید فراموش كنیم كه در نهایت خارها نیز برای حفاظت از شاخه لازم می‌باشد. .

ادامه‌ی مطلب

عهد‌نامه یک عشق، عشق‌نامه یک عهد / بهمن امیرحسینی

یادداشت‌های ماموریت‌های رضاشاه، این دماوند فلات تاریخ ایران را «عهد‌نامه یک عشق، عشق‌نامه یک عهد» می‌نامیم تا شاید نشانه‌ای باشد از وقوف ما بر عشق او بر ما و عهد او بر پیشبرد امر ما، ما فرزندان ایران.

ادامه‌ی مطلب