Category: درسگفتارهای فلسفۀ حقوق

دیانت و سیاست در اندیشه اسپینوزا / دکتر جواد طباطبایی

برابر حقوق طبیعی، آزادی اندیشه عالی‌ترین حقّی است که فرد دارد و هیچ دولتی نیز نمی‌تواند آن را از او سلب کند و مردم را وادار کند که مطابق فرمان دولت بیندیشند. خشن‌ترین دولت‌ها آن است که «آزادی گفتن و آموختن» چیزهایی را که مردم می‌اندیشند از آنان سلب کند، اما دولت بسامان آن است که این آزادی را برای همگان تضمین می‌کند‌.

‌ ‌

ادامه‌ی مطلب

کارل اشمیت و فلسفۀ حقوق آلمان نازی / سیدجواد طباطبایی

دیدگاهی که اشمیت به دفاع از آن برخاست از دیدگاه برخی نویسندگان، نظیر کارل رایموند پوپر (۱۹۰۲ ۱۹۹۴)، ریشه در افکار و فلسفۀ سیاسی هگل داشت. برای تصحیح سوء برداشت پوپر لاجرم توضیحی در این باب لازم است. هگل هم‌چنان‌که می‌دانیم از منتقدین سرسخت مفاهیم انتزاعی بود. وی در نقد دیدگاه اخلاقی کانت بر این باور بود که رأی او در این باب بر مبنای انتزاعات اخلاقی است، و این انتزاعات به هیچ نظم واقعی در عالم خارج ارتباطی پیدا نمی‌کند، چرا که یک امر کلّی اخلاقی را عرضه می‌کند که جایگاه آن در نظام اجتماعی مشخص نیست و به همین خاطر است که در جایی می‌گوید: اخلاق کانتی، لانۀ تنش‌ها و تضادهاست.

‌

ادامه‌ی مطلب

وحدت تاریخی ایران و مبانی نظری خلافت / گزارشی از درسگفتار دکتر سید جواد طباطبایی

‌

«ایران یک نظریه است» یعنی ایران جنبه‌های نظری دارد که به ما اجازه داد زبان و فرهنگ آن را دوباره تجدید بکنیم، و همین عدم انحلال ایران در خلافت نشان می‌دهد که ما یکسری امکانات نظری بسیار اساسی داشتیم که با آن توانستیم خود را در آن شرایط پیچیده، در «درونِ بیرون» جهان اسلام بازسازی کنیم و فرهنگ مان را تجدید کنیم، و در نتیجه ما هرگز جزوی از امپراتوری اسلامی نشدیم.

‌

ادامه‌ی مطلب

درسگفتارهای فلسفۀ حقوق / جواد طباطبایی / جلسۀ دوّم

پیش از ورود به بحث فلسفۀ سیاست، به تمایزی که میان سه اصلاح، «اندیشۀ سیاسی»، «عقاید سیاسی» و «فلسفۀ سیاسی» وجود دارد، می‌پردازم. اندیشمندان بزرگ در قالب نظامی می‌اندیشند و فکر می‌کنند که حاصل آن مجموعه را «اندیشۀ سیاسی» (political thought/ pensée politique) می‌نامیم؛ به دیگر سخن، آن‌ها «امر سیاسی» (the political/ le politique) را در استقلال خود مورد تأمل و واکاوی قرار می‌دهند. مراد از «عقاید سیاسی» این است که نویسنده یا متفکّر به صورت سیستماتیک به امر سیاسی نمی‌اندیشد، امّا در دل آثار و افکار او اشارات سیاسی وجود دارد، از باب مثال، عقاید سیاسی برتران تاوِرنیه (۱۹۴۱*)، سینماگر فرانسوی؛ امّا «فلسفۀ سیاسی» (political philosophy/ philosophie politique) به این معناست که یک فیلسوف در ذیل نظام فلسفی خود به طور منضبط به بحث در باب سیاست پرداخته است؛ از باب نمونه می‌شود از کانت و فلسفۀ سیاسی او نام برد. ادامه‌ی مطلب

درسگفتارهای فلسفۀ حقوق / جواد طباطبایی / جلسۀ اول

‌آن چه پایین تر می آوریم تقریرات فلسفۀ حقوق دکتر طباطبایی است که دوست ما الیار جمالی بازنویسی و منقح کرده و آن متن را از نظر دوست دانشمند علی رضا سیداحمدیان گذرانده است. مطلب حاضر تنها بخش نخست آن تقریرات است. دنبالۀ مطلب را نیز به تدریج در همین صفحات به نظر خوانندگان خواهیم رساند.

‌

ادامه‌ی مطلب