پیشگفتار چاپ الکترونیک
بازگشت به نوشته‌های بیست و پنج سال پیش، به ضرورت چاپ تازه “نگاه از بیرون” احساسی آمیخته به نگرنده می‌دهد. از سوئی پیشرفتی است که در بالا بردن گفتار و گفتمان سیاسی کرده‌ایم؛ از سوئی زمانی چنین دراز که برای رسیدن به این ایستگاه‌های میانی لازم داشته‌ایم. بازگشت به نوشته‌هائی که عموما هنوز بی‌موضوع نشده‌اند و درعین حال نشانی از دگرگشت پاره‌ای نظرات نویسنده را در خود دارند به ما، هم دلگرمی می‌دهد که کوشش‌ها بیهوده نبوده است و هم این دلشوره را که آیا بیست و پنج سال دیگر نیز لازم خواهد بود؟
گفتار‌های این کتاب بیشتر به مسائل و دل‌مشغولی‌های سیاسی‌کاران تبعیدی تازه از انقلاب رسته می‌پردازد که در آن نخستین سال‌ها به نام کارزار ضد جمهوری اسلامی سخت سرگرم پاک کردن حساب‌های یکدیگر بودند. انقلاب ریشه همه را کنده بود ولی پاها در همان گل دوران انقلاب می‌بود. در هیچ کس نمی‌شد نشانی از گذشت زمان، فاصله دراز، و احساس نامربوط بودن یافت. سطح (باورنکردنی) پائین بحث، میدان به اندیشه روشن نمی‌داد و ازدحام نیروهای مخالف رژیم از هر رنگ و گرایش، جا را بر حرکت تنگ می‌کرد؛ راه معینی هم نبود. ده‌ها کوره‌راه یکدیگر را قطع می‌کردند. بازار مبارزه گرم بود، ولی با که و بر سر چه؟
بیشتر رساله‌های این کتاب پاسخ به آن مسائل و دل‌مشغولی‌هاست و از پاسخ‌ها و روشنگری‌ها می‌توان به گوشه‌ای از آن جنگل تاریک راه یافت که جهان سیاست‌های تبعیدی نخستین دوره پس از انقلاب می‌بود. ما از بازتاب دل‌مشغولی‌ها روحیه‌های مبارزان در گفتار‌های این کتاب است که به احساس آمیخته خشنودی و نومیدی می‌افتیم؛ خشنودی اینکه دیگر آنهمه یاوه‌ها نمی‌توان بهم بافت؛ و نومیدی از پابرجائی عادت‌های ذهنی بی‌اعتبار شده گذشت روزگار ــ چه اندازه می‌باید بگذرد تا از آن جنگل تاریک پاک بدر‌آئیم؟ آیا می‌باید، چنانکه در بیشتر موارد شده است، مردمان تا آن دگرگونی نهائی همان بمانند؟
چاپ تازه جز پاره‌ای اصلاحات عبارتی و یکی دو تصحیح مختصر در مضمون تفاوتی با اصل ندارد. ماشین کردن آن را برای تارنما (اینترنت) همرزم گرامیم سرکار خانم ونوس لجتی بر عهده گرفتند که مایه سپاسگزاری پایدار من است.
د. ه.
ژنو ٢٠٠۸
