مشروطیت جنبشی بود که برای ایرانیان نقطهای شد تا تلاش کنند و بتوانند دولت مدرن بسازند. همچنین تلاش کنند که آن دولت مدرن کارآمد باشد و دغدغهی اصلیشان یعنی توسعه در همه ابعاد حیات اجتماعی و سیاسی ایجاد شود. مشروطیت در بطن مسئلهی نهادها و حقوق، با وجود اختلاف نظر میان طیفهای مختلف، شدیداً تمایل به تأسیس آزادی از طریق نهادسازی داشت.
احساساتی کوتاه در باب مشروطه:
ایرانی کرد مشروطهخواه
مشروطیت جنبشی بود که برای ایرانیان نقطهای شد تا تلاش کنند و بتوانند دولت مدرن بسازند. همچنین تلاش کنند که آن دولت مدرن کارآمد باشد و دغدغهی اصلیشان یعنی توسعه در همه ابعاد حیات اجتماعی و سیاسی ایجاد شود. مشروطیت در بطن مسئلهی نهادها و حقوق، با وجود اختلاف نظر میان طیفهای مختلف، شدیداً تمایل به تأسیس آزادی از طریق نهادسازی داشت. تجربهای که به ما نشان داد عرف سیاسی میتواند بر امور مکتوب اما نپسندیده سیاسی و نهادی، مسلط شود. این جنبش باعث پختهتر شدن چهرههای درخشان تاریخ معاصر ایران شد، چهرههایی چون حسن تقیزاده با آن خامی اوایل جنبش، که در بطن تحرکات و اتفاقات آن عصر، به چهرهای پخته و درخشان تبدیل میشوند. جنبش مشروطیت ایران نشان داد که چهرههای که جلوی پای حرکت به سوی مدرنیزاسیون و مدرنیته سنگ میاندازند را باید از سر راه ورداشت، ولو از دل یکی از ارکان قدرت عصر قجر بیرون آمده باشند. داستان شیخ فضلالله نوری برای ما همین درس را دارد. او که از دل روحانیت آمده بود و به دنبال مشروعه و تسلط شرع بر عرف و حقوق و سیاست، بهتوسط خود آن نهاد کنار گذاشته شد. تجربه مشروطه نشان میدهد که بازار و کاسبان چه اندازه اهمیت دارند. بهشکلی که عدم حضور و همراهی آنان، جنبشها را با شکست یا توقف روبرو میکند. اینجا نقطهی ظهور این تفکر است که در یک سرزمین، صرفاً منورالفکران به تنهایی نمیتوانند کاری از پیش ببرند، دقیقاً نمود این قضیه را در جایی ببینید که برخی چهرههای سیاسی و روشنفکر در ابتدا از ترس به مجلس نمیروند (طالبوف) و بعدها نیز(بعد به توپ بسته شدن مجلس) از ایران خارج میشوند(افرادی که تقیزاده نام میبرد حدود ۲۰۰ نفر) و تا بعد از فتح تهران برنمیگردند. مشروطه برای ایران دستاوردهایی داشت یا خود منشاء دستاوردهای بعدی شد و امروز هم میتواند عامل دستاوردهای جدید جنبش ملی باشد. قانون اساسی مشروطه مهمترین برگ بازی ماست. نقطهای که باید منشاء مسئلهی دولت جدای از فرم آن باشد. این قانون بایذ ظرف و مبنای آیندهی دولت ایران قرار گیرد زیرا توجه و تکیه به سنت سیاسی، تجربه تاریخی و سند حقوقی مهمترین ویژگی دولتهای قدرتمند و پیوسته است. حتی اگر قرار است ما گسستی ایجاد کنیم، باید این گسست با تکیه بر همین منشاء و پیوستگی باشد نه با قطع ارتباط کامل. کاری که انقلاب ۵۷ با ایران کرد در همه وجوه، انقطاع در سنت، دولت، قانون و عرف بود، هرآنچه که دستاورد جنبش مشروطه و سپس حکومتهای قانونی پهلوی اول و دوم بود را کنار زد و خواست نظمی بسازد بی ارتباط با واقعیتها و دستاوردهای گذشته و در تداوم ضد آن. همین مسئله باعث شد که برای موجودیت ایران مشکلات اساسی ایجاد شود. مشروطه را از دریچهی تحلیلهای توییتری و فضای مجازی نخوانید و بررسی نکنید، به بطن اتفاقات از طریق کتابها، رسالهها، خاطرات و اسناد رفته و ببینید چه حجم بزرگی از تاریخ تلاش ایرانیان در آن دوره جمع شده است. مشروطه را پاس بدارید، سالروز صدور فرمانش را.
نقل از: