اما اگر دشواری‌های کار مالزی از اختیار آن بیرون بوده رهبری این کشور به اندازه‌ی کافی چیره‌دستی سیاسی و قابلیت اداری داشته است که نه تنها بر مشکلات یک کشور نوخاسته چند نژادی، بلکه بر تهدیدهای خارجی و شورش‌های داخلی و ناهماهنگی اجزاء پراکنده‌ی یک فدراسیون غلبه کند.
***
آیندگان دوشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۴۸
داریوش همایون
سفر رسمی پادشاه و ملکه مالزی به ایران فرصتی دیگر در بسط روابط دو کشور است. مالزی کشور مهمی در آسیای جنوب شرقی است و به دلائل سیاسی و مذهبی کشش بزرگی به دنیای اسلامی خاورمیانه دارد. مرکب بودن جامعه مالزی ـ یک اکثریت چینی و تامیل در برابر اقلیت مسلمان ماله ـ و نامساعد بودن فضای جغرافیائی آن، ماله ها را در یک انزوای سیاسی و فرهنگی قرار داده است که جبران آن را در استواری پیوندها با دنیای اسلامی غرب خود می‌جویند.
نزدیکترین اقوام به مالزی اندونزی‌ها و فیلی‌پینی‌ها هستند. اما اندونزی با وجود اشتراک در مذهب تا پیش از سقوط سوکارنو بزرگترین تهدید برای مالزی به شمار می‌رفت و مالزی‌ها بهرحال در همسایگی هم‌نژادان و هم‌زبانان و هم‌کیشان صد میلیونی خود احساس آسودگی نمی‌کنند.
فیلی‌پینی‌ها در نژاد و زبان به ماله‌ها نزدیکند و در میان خود اقلیت مسلمانی نیز دارند. ولی از لحاظ فرهنگی سخت از آنان دور افتاده‌اند و با پافشاری بیهوده بر سر مالکیت صباح ـ یکی از اجزاء فدراسیون مالزی ـ روابط را به نحوی جبران‌ناپذیر تیره کرده‌اند. در این مورد نیز عادی شدن روابط مستلزم تغییر حکومتی در مانیل، چنانکه در جاکارتا، خواهد بود.
از این همه گذشته مالزی از چینی‌ها و سیامی‌ها و دیگر هندوچینی‌ها احاطه شده است. ثروت طبیعی آن مانند آهن‌ربائی آزمندی‌های آنان را به خود می‌کشد. دفاع آن پس از تصمیم انگلستان به تخلیه شرق سوئز در ۱۹۷۱ به پشتیبانی استرالیا بستگی یافته است که در حکم تضمین استواری نیست و به همکاری با سنگاپور، که فدارسیون را ترک گفت و قابل اتکا نیست.
اما اگر دشواری‌های کار مالزی از اختیار آن بیرون بوده رهبری این کشور به اندازه‌ی کافی چیره‌دستی سیاسی و قابلیت اداری داشته است که نه تنها بر مشکلات یک کشور نوخاسته چند نژادی، بلکه بر تهدیدهای خارجی و شورش‌های داخلی و ناهماهنگی اجزاء پراکنده‌ی یک فدراسیون غلبه کند. تاریخ پس از جنگ مالزی، چه پیش از استقلال و چه پس از تشکیل فدراسیون پر از داستان‌های نادر موفقیت است. نادر از آن جهت که در آن منطقه کمتر کشور دیگری توانسته است آنها را تکرار کند.
تنگو (شاهزاده) عبدالرحمن، نخست‌وزیرمالزی، که معمار بسیاری از این موفقیت‌هاست، در عین حال نیروی محرک سیاست اسلامی کشور خود بشمار می‌رود. اسلام برای مالزی‌ها چیزی بیش از مذهب است. یک خط دفاعی و مایه رستگاری در دنیائی است که از درون و بیرون با مخاطرات انباشته است. کوشش‌های عبدالرحمن برای رسیدن به یک تفاهم اسلامی میان ۵۰۰ میلیون مسلمانان جهان و نزدیک ساختن مناسبات کشورش با کشورهای مسلمان دور دست یکی از پایه‌های ثابت سیاستش را تشکیل می‌دهد. او برای تشکیل کنفرانسی که در ۲۴ آوریل از نمایندگان و مقامات کشورهای مسلمان در کوالالومپور برپا می‌شود سال‌ها کوشیده است. این کنفرانس باید در نزدیک ساختن مسلمانان در زمینه‌های مذهبی به یکدیگر و در آشتی دادن اسلام با دنیای نوین بکوشد.
ایران به منافع و سرنوشت مالزی با همه دورافتادگی آن، بی‌اعتنا نمانده است. بر اثر مساعی شاهنشاه ایران بود که مالزی و پاکستان روابط گسیخته خود را به سبب پشتیبانی پاکستان از اندونزی و سیاست “مقابله” آن تجدید کردند. و ایران یکی از پشتیبانان مالزی در سیاست همکاری اسلامی آن بوده است.
در زمینه مبادلات بازرگارنی مالزی شریک بالقوه‌ی قابل ملاحظه‌ای برای ایران است و در قلمرو فرهنگی، ایران وظیفه دارد که در مالزی فعال‌تر باشد. ماله‌ها را بیشتر درویشان و دریانوردان و ماجراجویان ایرانی به اسلام آوردند: زبان ماله پر از آثار نفوذ فارسی است و یک ایرانی هنوز در مالزی در سرزمین آشناست.
