کنفرانس شیوخ خلیج‌فارس در ابوظبی که می‌بایست فدراسیون شیخ‌نشین‌ها را به مرحله‌ی قطعی برساند در آخرین لحظات و پس از انتخاب رئیس و نخست‌وزیر فدارسیون آشفته شد و به حال تعطیل درآمد.
چگونه فدراسیون
آیندگان ۸ آبان ۱۳۴۸
داریوش همایون
کنفرانس شیوخ خلیج‌فارس در ابوظبی که می‌بایست فدراسیون شیخ‌نشین‌ها را به مرحله‌ی قطعی برساند در آخرین لحظات و پس از انتخاب رئیس و نخست‌وزیر فدارسیون آشفته شد و به حال تعطیل درآمد. سبب آشفتگی اعتراض دو تن از شیوخ (رأس‌الخیمه و قطر) به نامه‌ای بود که “کرافورد” نماینده‌ی سیاسی انگلستان در خلیج‌فارس به شیخ ابوظبی نوشته بود و در کنفرانس خوانده شد.
در آن نامه به علاقه‌ی دولت انگلستان به موفقیت کنفرانس و تشکیل فدراسیون اشاره رفته بود و قصد از نگارش آن آشکارا تحت تأثیر قرار دادن شیوخ و واداشتن‌شان به گذشت‌هائی بود که کار تشکیل فدراسیون را آسان‌تر کند. زیرا با آن که سخنگویان انگلستان در هر فرصت کوشیده‌اند خود را از کار فدراسیون بری نشان دهند، نیروی محرک واقعی این ماهیت سیاسی تازه در لندن بوده است و هنوز هست. نمایندگان سیاسی انگلستان در خلیج تا کنون بیش از نقش معمولی یک مشاور را در برطرف کردن موانع راه فدراسیون داشته‌اند.
این شتاب که انگلستان در سرهم بندی فدراسیون شیوخ خلیج‌فارس نشان می‌دهد و بی‌اعتنائی که مقامات انگلیسی به نظریات و منافع ایران نموده‌اند و همچنان می‌نمایند و این پندار باطل که اگر ایران در برابر امر انجام شده قرار گیرد رضا به داده خواهد داد و می‌توان اعتراضات ایران را به تکان شانه‌ای برگزار کرد، تا کنون بدترین دشواری‌ها را برای فدراسیون به بارآورده است و اگر قرار باشد شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس به راهنمائی مأموران انگلیسی در سازمانی گرد آیند که بدین صورت آشکار مغایر نظریات مهمترین قدرت منطقه‌ای باشد، حقیقتاً معلوم نیست به آینده‌ی آن چه اندازه می‌توان خوشبین بود.
آزمایش‌های گذشته در سرهم بندی فدراسیون‌ها از مناطق سابق مستعمراتی که در همه جا با شکست به درجات مختلف روبرو شده، مقامات انگلستان را هنوز متقاعد نکرده است که برای تشکیل دولتی تازه از میان عوامل ناثابت و ناسازگار چیزی بیش از توافق چند رهبر سیاسی یا مقام حاکم لازم است. انگلیس‌ها واقعیات تازه خلیج‌فارس را هیچ به حساب نمی‌آورند و هنوز در شرایط خلأ سیاسی نظامی ۱۵۰ سال گذشته، که تنها با خود آنان پر می‌شد، فکر می‌کنند.
دو سال پیش که اندیشه تشکیل فدراسیون شیوخ از ذهن مقامات انگلیسی زاده شد امید بزرگ آنان پشتیبانی عربستان سعودی بود. بر چنان صخره‌ی استواری آنها می‌خواستند طرح خود را پایه‌گذاری کنند، ایران هر چه خواهد بگوید. حوادث دو سال گذشته آنان را به ضرورت تهیه‌های بیشتری آگاه گردانیده است. ولی نه بدان حد که به ایران جای واقعیش را در محاسبات مربوط به خلیج‌فارس بدهند.
حتی گذشت و حقیقت‌بینی کم مانند ایران که در پیشنهاد شاهنشاه راجع به بحرین نشان داده شد هیچ تغییری در روش مقامات انگلیسی نداد. هنوز در لندن بر این اصرار می‌ورزند که فدراسیونی به رغم ایران، و نه با همکاری و جلب حسن‌نیت ایران تشکیل دهند. ممکن است آنها فدراسیون خود را داشته باشند، ولی فدراسیونی که خلیج‌فارس می‌خواهد آن نیست که در لندن طرح ریخته‌اند.
