پس از دیدار سه روزه وزیرخارجۀ ایران از کویت نه تنها کویتی‌ها، که همه در خلیج فارس، ایران را در پرتو تازه‌ای خواهند دید. در گذشته ایران کمتر چنین صراحت و چنین قدرتی در ابراز نظر خود بکار برده بود و در کمتر موردی از طرف مذاکره خود چنین پاسخ روشن و سریعی خواسته و گرفته بود.
عکس‌العمل ایران / آیندگان ۲۰ تیر ۱۳۴۹ / داریوش همایون
پس از دیدار سه روزه وزیرخارجۀ ایران از کویت نه تنها کویتی‌ها، که همه در خلیج فارس، ایران را در پرتو تازه‌ای خواهند دید. در گذشته ایران کمتر چنین صراحت و چنین قدرتی در ابراز نظر خود بکار برده بود و در کمتر موردی از طرف مذاکره خود چنین پاسخ روشن و سریعی خواسته و گرفته بود.
این از مایه‌های تأسف سال‌های گذشته بود که ایران در پی پرکردن جای سزاوار خود در خلیج فارس برنمی‌آمد. فروتنی بیش از اندازه و تکیۀ خسته‌کننده بر زبان دیپلماتیک از ناحیه ایران یک خلأ مصنوعی بوجود آورده بود. ایران حضور داشت، با این همه به حداقل احساس می‌شد. در چنان شرایطی عجیب نبود اگر هر روباهی در این منطقه آرزوی شوکت پلنگی می‌کرد.
عکس‌العمل تند و جسورانه ایران در برابر اعلام تغییر سیاست انگلستان در خلیج فارس، بیش از یک ابتکار دیپلماتیک بوده است. در این هفته‌های کوتاه که از پیروزی انتخاباتی محافظه‌کاران می‌گذرد، ایران راه درازی رفته است. از هم‌اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد که پیشنهاد باقی ماندن نیروهای انگلیسی در خلیج فارس پشتیبانانی نخواهد داشت که بکار آید. مهمترین قدرت‌های منطقه‌ای در مخالفت با آن خود را متعهد ساخته‌اند. قدرت‌های کوچکتر نیز شناکردن برخلاف جریان عمومی را بسیار دشوار خواهند یافت. پیشگامی ایران از هم‌اکنون فرش را از زیر پای کسانی که می‌کوشیدند نظم گذشته را باز مستقر سازند کشیده است. دیگر اهمیت ندارد که نیروهای انگلیسی در پایان ۱۹۷۱ از خلیج فارس بروند یا چندگاهی دیرتر از آن. یا از شارجه و بحرین به مسیره و سلاله بگذرند. مسئلۀ مهم آنست که در خلیج فارس همه کس می‌داند یا باید حضور ناپایدار انگلیس را بپذیرند و یا با رنج و خشم ایران روبرو شوند. میزبانان کویتی وزیرخارجه ایران این مسئله را درهمان چند ساعت نخست دریافتند.
این که ایران چنین پیشگام پاک کردن خلیج فارس از حضور و نفوذ بیگانه شده است خالی از مسئولیت‌های خود نیست و ایران از زبان وزیر خارجه خود با همان صراحت و قوت این مسئولیت‌ها را به گردن گرفت. تا ایران هست راه در تجاوز و دست‌اندازی به خاک دیگران بسته خواهد بود. عراقی‌ها ممکن است طرح‌هایی در بارۀ کویت در سر بپرورانند. آنها ده سال پیش کویت را پاره‌ای از کشور خود شمردند و تا کنون نیز با آن که در ظاهر دعوی خود را پس گرفته‌اند، در کویت ناراضیان را برمی‌انگیزند و با فشار سیاسی و استفاده از این واقعیت که نیروهایشان در مرز کویت به ساعتی می‌توانند آن سرزمین را درنوردند، برای خود موضع نیرومندی در کویت فراهم آورده‌اند. نیز آنها ممکن است در فکر تسلط بر شیخ‌نشین‌های دیگر خلیج فارس بیافتند. یا سوریه و یمن جنوبی همچنان که به بیانیه مشترکی اعلام کرده‌اند ـ از انقلاب مسلحانه در خلیج فارس با همه قوای خود پشتیبانی نمایند.
ولی ایران در برابر همه اینها آماده است. قول حمایت و کمکی که وزیرخارجه ایران به کویت و همه شیخ‌نشین‌های خلیج فارس داد به اندازه کافی هم سریع و هم تعهدآور بود. کویتی‌ها به گفتۀ وزیر خارجه آن کشور از عراق ترسی ندارند. آنها در آینده نیز ترسی نباید داشته باشند. چه کویت و چه شیخ‌نشین‌های نه گانه خلیج فارس همواره می‌توانند روی پشتیبانی ایران حساب کنند.
هواداری ایران از غیرمستعمره کردن خلیج فارس به هیچ روی یک طرفه و ناسنجیده نبوده است. اگر ایران نیروهای انگلیسی را در این منطقه نمی‌خواهد از آن روست که به وجود قدرت تثبیت‌کننده در داخل این منطقه اعتقاد دارد و آماده است با همه نیرو سهم خود را در این میانه اداکند. هم آنها که با برآشفتن اوضاع راه را برای ادامه حضور نیروهای خارجی هموار می‌کردند و هم آنها که هنوز چشم به حمایت بیگانه دوخته‌اند، پس از این دو هفتۀ درخشان فعالیت سیاسی، منظره را پاک دگرگون خواهند یافت.
