پیشگفتار
پس از تیرگی روشنی گیرد آب
چیره شدن بر موقعیت کنونی ایرانیان به معنی شکستن پاره‌ای دیوارها، گشودن پاره‌ای درها و رها شدن از پاره‌ای زندان‌هاست؛ به معنی گذار از تاریخ، از مراحلی است که ما را به اینجا رسانده است. ایرانی یا همان که بوده است می‌ماند و کم و بیش همین خواهد بود که هست؛ یا از خود فراتر می رود و بر موقعیت کنونی تاریخی خود چیره می‌شود. یا آنچه را که بر او گذشته نردبانی برای فراز رفتن می‌کند؛ یا زنجیری بر دست و پای اندیشه و رفتارش. تاریخ را انسان می‌سازد و انسان را روحیات و باورهایش. ما از تاریخ خود و در واقع از خود خوشنود نیستیم. باید از این تاریخ و از خود فراتر رویم. به زبان دیگر باید در روحیات و باورهای خود بازنگریم. چه بسا روحیات و باورهای تازه‌مان باید؛ چه بسا روحیات و باورهای دورانداختنی داریم.
گفتارهای این کتاب بخشی از تلاشهای ده سال گذشته نسل کنونی ایرانیان برای آزاد شدن از این گذشته و تاریخ و رسیدن به آن روحیات و باورهای تازه است. آزاد شدن نه به معنی گسستن که امکان نیز ندارد ــ زیرا ما همه ساخته آن گذشته و تاریخیم. آن گذشته و تاریخ ما را ساخت، اکنون بر ماست که آینده‌ای و تاریخی دیگر بسازیم ــ همان زنجیرهُ پایان ناپذیر کنش و اندرکنش.
جهانیان در ما به چشم شکست خوردگان می‌نگرند. ولی ما شکست خود را داریم که همچون مصالح پیروزی‌های آینده به کار خواهیم برد. تیره روزی ملی کنونی ما به ما بیداری داده است و گشادگی ذهن؛ دیوارهائی را شکسته است، درهائی را گشوده است، ما را از زندان‌هائی رهائی داده است.
در سه بخش نخستین این کتاب ــ که گفتارهایش قبلاً در جاهای دیگر به چاپ رسیده ــ به پاره‌ای مسائل مربوط به رسیدن به همرائی با نگاهی به تاریخ معاصر ایران و پاره‌ای موقعیت‌های همانند ما، و نیز اندیشه‌هائی دربارهُ شرایط پیکار ملی ایرانیان پرداخته شده است. در بخش چهارم سه مصاحبه آمده است که گذشته از مربوط بودن به گفتارهای این کتاب، به پاره‌ای پرسش‌های ناگزیر پاسخ می‌گوید. در پایان کتاب فهرستی از واژه‌های تازه‌ای که به ضرورت در متن آورده شده‌اند با برابرهای انگلیسی آنان ــ گرد آمده است.
د. ه.
۱۹۹۱
